Sumienie coacha

Kwestie etyczne i wartości wpływają na relację między coachem a klientem. Coach integruje (uwzględnia) aspekty moralne w procesie coachingowym oraz wspiera klienta w podejmowaniu decyzji zgodnych z jego własnym systemem wartości. Sumienie coacha odzywa się, gdy klient podejmuje własne decyzje i działania. Jego własne sumienie również wpływa na procesy podejmowania decyzji i podejścia do klienta. Zarówno sumienie coacha jak i klienta wpływa na decyzje dotyczące rozwoju zawodowego, wyborów w obszarze kariery i celów życiowych. Praktyki uwzględniania kwestii moralnych, etycznych i wartościowych w ramach prowadzenia sesji coachingowych są ważne w pracy coacha. Sumienie, może być miernikiem etycznej jakości w relacji coachingowej. Artykuł przybliża kilka wybranych powodów, dla których sumienie może być uważane za imperatyw pracy efektywnego i sumiennego coacha. Kolejowa metafora obrazuje proces ciągłego poruszania się, rozwijania i eksplorowania różnych obszarów rozumienia siebie i podejmowania decyzji zgodnych z sumieniem. Artykuł nie polemizuje z rodowodem tego bytu ontologicznego, ale ma stanowić próbę poznania istotnej części siebie.

Sumienie, wsparcie lub sprzeciw

W polskim języku i prawie istnieją różne odniesienia związane z sumieniem. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w art. 53 gwarantuje wolność sumienia i wyznania. Oznacza to, że każdy ma prawo do swobody wyznawania swoich przekonań religijnych lub światopoglądowych. W prawie medycznym istnieje klauzula sumienia (in. sprzeciw sumienia), która pozwala pracownikom służby zdrowia odmówić udziału w pewnych procedurach medycznych, o ile nie zagraża to zdrowiu pacjenta (Sejm Rzeczpospolitej Polskiej 2023: Art. 39.). Edukatorzy mogą powoływać się na obiekcję sumienia w kontekście udziału w niektórych zajęciach edukacyjnych, zwłaszcza o charakterze światopoglądowym czy religijnym. Wreszcie potocznie pojawia się w odniesieniu do oceny czyjejś intencji, działań czy też stosowania zasad etyki. Kwestie sumienia pojawiają się również w różnych kontekstach społecznych, filozoficznych czy kulturowych. Sumienie jawi się jako stacja kolejowa, gdzie rozum i wola komunikują się, wymieniając informacje i tworząc spójność.
W przeciwieństwie do służby zdrowia np. praktyki psychoterapii, coaching nie jest zawodem regulowanym, ale podlega samoregulacji. Zrzeszenia branżowe (np. izby gospodarcze) i placówki certyfikujące opracowują rekomendowane przez środowiska coachów wskazówki w omawianym temacie. Pojawiają się w nich sformułowania w interesującej tematyce np. postępowanie etyczne, drogowskazy etyczne, zasady etyczne czy dylematy etyczne (EMCC 2016: 10).
Z tych samych powodów jak pracownik medyczny – coach w ramach własnego, wyszkolonego sumienia – w uzasadnionych przypadkach może odmówić współpracy z danym klientem lub skierować go do innego coacha (Izba Coachingu 2019: 2). Nie koliduje to z postawą zgody na wartości, przekonania, wyznanie, pochodzenie itd., z którymi coach się nie zgadza w swoim sumieniu, nie akceptuje, ale szanuje i toleruje.

Wyświetl ten post na Instagramie

Post udostępniony przez Coach's Workshop (@coachsworkshop.press)

Sumiennie w kontekście praktyki coacha

W kontekście praktyki coacha, ‘sumiennie’ odnosi się do prowadzenia sesji coachingowej z pełnym zaangażowaniem, uczciwością, etyką i troską o dobro klienta. Coach pracuje sumiennie, kierując się zasadami etyki zawodowej, a także dbając o sprawiedliwe i odpowiedzialne podejście do klienta. Szanuje poufność informacji, jest uczciwy i działa zgodnie z najlepszymi praktykami zawodowymi. Coach jest obecny, aktywnie słucha klienta, zadaje istotne pytania i wspiera klienta w osiąganiu celów. Coach sumiennie dba o własny rozwój zawodowy, uczestnicząc w szkoleniach, zdobywając nowe umiejętności i aktualizując wiedzę. To pozwala mu efektywniej wspierać klientów.
Coach sumiennie szanuje wartości, przekonania i cele klienta. Nie narzuca swojego światopoglądu, ale pracuje na rzecz klienta. Sumienne prowadzenie sesji coachingowej oznacza również zrozumienie odpowiedzialności coacha za wprowadzane zmiany. Coach wspiera klienta, ale to klient jest odpowiedzialny za własne decyzje i działania. Wreszcie, coach działa transparentnie i integruje swoje wartości z zasadami etycznymi coachingu. To pozwala na budowanie autentycznych relacji z klientem. Takie przestrzeganie zasad etyki zawodowej, ale także holistyczne podejście do klienta, uwzględniające jego indywidualne potrzeby, wartości i cele – wynika z ciągłego rozwoju zawodowego i doskonalenia umiejętności coacha – także w obszarze sumienia.

Integrowanie wartości

Sumienie coacha i coachee nie jedzie po tym samym torze. Obie linie są oddzielone i niezależne. Torowiska mogą zmierzać w zupełnie różnych kierunkach, co podkreśla, że oba systemy pracują według własnych celów, zasad i procesów. Każdy pojazd może poruszać się we własnym tempie, zgodnie z własnymi regułami i zadaniami. Proces coachingowy to skrzyżowanie, co ilustruje dynamiczny charakter relacji obu sumień. Obszary, gdzie tory się pokrywają, oznaczają obszary wspólne zgodności w wartościach, etyce i przekonaniach moralnych. Mogą istnieć różnice w sumieniach, ale jednocześnie są one zazwyczaj otwarte na dialog i porozumienie. Aby spotkać się na jednym peronie wartości służą jako punkt wyjścia do rozmów, porozumienia i wzajemnego szacunku.

Transparentność i autentyczność

Sumienie zachęca coacha do bycia naturalnym w relacji z klientem. Skrupulatność w działaniu zgodnie z własnym sumieniem może przyczynić się do budowania zaufania. Sumienie odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu postawy coacha i wpływa na dynamikę relacji z klientem. Sumienie stanowi wewnętrzny ‘rozkład jazdy’ coacha, który kieruje nim w procesie wspierania klienta. Zachęca ono coacha do bycia naturalnym, autentycznym i zintegrowanym z własnymi wartościami w relacji z klientem. Naturalność wynikająca ze słuchania wewnętrznego głosu sumienia, umożliwia coachowi lepsze zrozumienie klienta i jego potrzeb. Oznacza także szacunek oraz unikanie narzucania własnych rozwiązań.

Wielokulturowość

Pogodzenie różnych religii i światopoglądów w procesie coachingowym to aktualne wyzwanie, ale możliwe do osiągnięcia poprzez przyjęcie otwartej i szanującej postawy. Profesjonalny coach podkreśla znaczenie poszanowania różnic i indywidualności. Wspiera atmosferę, w której każdy może czuć się akceptowany i doceniany bez względu na swoje przekonania. Zachęca do otwartej komunikacji i konsultacji w sprawach związanych z różnicami na tle religii czy światopoglądu (Janulek 2023).

Wspieranie Rozwoju Klienta

Sumienie coacha może być związane z etycznym aspektem wspierania rozwoju klienta. Sumienie ocenia, diagnozuje, skłania do postawy i działania – na podstawie refleksji moralnej, przy czym wartości moralne nie otrzymuje jako gotowe. Ich osiągnięcie wymaga informacji, pracy, odpowiedzialności i zaangażowania (Grzybek 2007: 35). Czytając ‘rozkład jazdy’, napotykamy wskazówkę, aby w sumieniu dostrzec aktywność poznawczą człowieka związaną z postępowaniem (Boużyk 2014: 40). Dbanie o to, aby klient osiągnął cele zgodne z jego własnymi wartościami, może być ważne z perspektywy moralnej. W profesji coachingu – poszanowanie cudzego sumienia, może być miernikiem etycznej jakości w relacji coachingowej.

Podsumowanie

Kiedy coach działa zgodnie z własnym sumieniem, klient odczuwa autentyczność i prawdziwość zaangażowania coacha. Coach stara się świadomie integrować aspekty związane z moralnością i etyką w sposób, który jest zgodny z zasadami etycznymi zawodu oraz uwzględnia i szanuje wartości klienta – nawet, a zwłaszcza wtedy gdy są odległe od jego własnych. Integrowanie aspektów moralnych w coachingu ma na celu stworzenie bardziej holistycznego i zindywidualizowanego podejścia, które uwzględnia nie tylko cele zawodowe, ale także wartości i etyczne kwestie klienta. Coach, jako profesjonalista, ma etyczną odpowiedzialność za zapewnienie klientowi bezpiecznego, uczciwego i szanującego środowiska. Sumienie może pełnić rolę wskazówki, kiedy coach musi podjąć decyzje dotyczące ‘dylematów etycznych’. Kapitalna rola sumienia w pracy coacha podkreśla, że coaching to nie tylko umiejętności i narzędzia, ale także moralny wymiar relacji między coachem a klientem. Odpowiedzialność moralna i dbałość o etyczne aspekty pracy są kluczowe dla budowania trwałych, wartościowych oraz efektywnych relacji coachingowych.
W kontekście coachingu, sumienie może wpływać na sposób podejmowania decyzji, wyznaczanie celów zgodnych z wartościami oraz rozwijanie etycznego przywództwa. Coach może wspierać klienta w refleksji nad swoimi przekonaniami moralnymi, etycznymi dylematami, a także w integrowaniu tych aspektów w procesie rozwoju. Wspólnym mianownikiem jest rozwój i wsparcie w procesie osiągania celów oraz budowania lepszego zrozumienia samego siebie. Coach może pełnić ważną rolę w ułatwianiu tego procesu, wspierając klienta w odkrywaniu i wykorzystywaniu własnych zasobów, rozwijaniu samoświadomości oraz integrowaniu celów ze swoim sumieniem.

Źródła cytowań

1. Boużyk, Maria (2014), ‘Filozoficzna koncepcja sumienia w ujęciu Mieczysława A. Krąpca’, Forum Teologiczne, ss. 39-53.
2. EMCC (2016), ‘Globalny Kodeks Etyczny dla coachów, mentorów i superwizorów’, online: https://www.globalcodeofethics.org/ [dostęp: 2024-01-24].
3. Grzybek, Grzegorz (2007), Etyka, rozwój, wychowanie, Wydawnictwo ATH.
4. Izba Coachingu (2019), ‘Kodeks Etyczny Coacha’.
5. Janulek, P. (2023), ‘Święta? Nie zawsze i nie dla każdego’, online: https://www.linkedin.com/company/coachs-workshop.
6. Sejm Rzeczpospolitej Polskiej (2023), ‘Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty z dnia 5 grudnia 1996 r.’, Dz. U. 1997 Nr 28 poz. 152.

Tematyka: kwestia sumienia, sumienie, sumienie coacha, wielokulturowość