Różnica między wartościami a systemami wartości

Wartości to podstawowe przekonania lub idee, które jednostki bądź grupy uznają za ważne, takie jak wolność, uczciwość, bezpieczeństwo czy współpraca. Są one konkretne, subiektywne i odnoszą się do tego, co w danej chwili motywuje lub kieruje ludzkimi działaniami. Systemy wartości natomiast to bardziej złożone i hierarchiczne struktury, które organizują poszczególne wartości w spójną całość. Określają, w jaki sposób różne wartości są ze sobą powiązane i które z nich mają priorytet w danym kontekście. Systemy wartości kształtują się pod wpływem doświadczeń, otoczenia społecznego i poziomu świadomości człowieka lub grupy. Przykładem może być system hierarchiczny bursztynowy, który promuje wartości takie jak dyscyplina i porządek, lub żółty, w którym priorytet mają elastyczność i złożoność. Wartości są elementami, a systemy wartości to ramy, w których te elementy funkcjonują.

W systemie bursztynowym uczciwość będzie podporządkowana zasadom i normom ustanowionym przez autorytet (np. prawo, religię). Działanie jest uczciwe, jeśli jest zgodne z regułami. W systemie pomarańczowym uczciwość może być rozważana pragmatycznie – ceniona o tyle, o ile pomaga osiągnąć sukces lub budować zaufanie w relacjach biznesowych. Z kolei w systemie zielonym uczciwość jest traktowana jako kluczowa wartość w budowaniu autentycznych, harmonijnych relacji społecznych.

więcej

Ewolucja kultury opartej na danych i dowodach naukowych

Ewolucja (świadomości) kultury opartej na danych oraz zarządzania opartego na dowodach w myśl teorii spiralnej Clare W. Graves'a odzwierciedla różne etapy ludzkiego rozwoju i sposoby adaptacji do otaczającego świata. Teoria ta, znana jako Spiral Dynamics, przedstawia kolejne poziomy świadomości (systemy wartości), z których każdy odpowiada określonym wartościom, motywacjom i podejściom do zarządzania informacjami. 

Na najniższym poziomie, beżowym, kultura oparta na danych praktycznie nie istnieje. Decyzje są podejmowane instynktownie, a kluczowe informacje, takie jak dostępność zasobów, są zbierane jedynie w sposób intuicyjny i bez struktury. Zarządzanie opiera się na bezpośrednim przetrwaniu i brakuje w nim miejsca na formalne analizy danych.

Na fioletowym poziomie dane są interpretowane przez pryzmat przekonań, wierzeń i tradycji. Informacje mają znaczenie symboliczne (wena twórcza), a ich rola ogranicza się do wspierania ciągłości społecznej (plemię). Np. obserwacja cykli natury może być wykorzystywana do określania terminów rytuałów czy praktyk agrarnych, ale w sposób niezorganizowany i nienaukowy.

W czerwonym systemie wartości dane mogą być używane jako narzędzie władzy i dominacji. Zarządzanie informacjami polega na ich selektywnym wykorzystaniu do kontrolowania innych, często w sposób manipulacyjny. Dowody i dane nie służą do wspólnego dobra, lecz wzmacniają pozycję dominujących jednostek lub grup. Naukowcy mają status nadwornych alchemików. 

Na poziomie bursztynowym zaczyna pojawiać się struktura w zarządzaniu danymi. Informacje są zbierane i przechowywane w uporządkowany sposób, zgodnie z ustalonymi regułami i hierarchiami. Kultura oparta na danych podporządkowuje się tradycyjnym procedurom, a zarządzanie oparte na dowodach koncentruje się na potwierdzaniu słuszności istniejących zasad i autorytetów, często kosztem innowacyjności. Pojawia sie pojęcie paradygmatu, konsensusu naukowców. ​Naukowcy wyraźnie podkreślają swoje domeny. Pracują w 'silosach'. 

Poziom pomarańczowy przynosi eksplozję wykorzystania danych w zarządzaniu. Kultura oparta na danych staje się kluczowym elementem napędzającym sukces i przewagę konkurencyjną. Zarządzanie oparte na dowodach opiera się na narzędziach analitycznych, statystyce i modelach predykcyjnych. Dane są wykorzystywane do optymalizacji procesów, przewidywania trendów i podejmowania decyzji biznesowych. Organizacje na tym poziomie w pełni wykorzystują technologie takie jak Big Data, sztuczna inteligencja i uczenie maszynowe. Naukowcy rywalizują ze sobą, zbierają punkty i pracują głownie solo.

W zielonym systemie wartości dane zyskują nowe znaczenie – są wykorzystywane do wspierania wartości społecznych, takich jak równość, inkluzywność czy zrównoważony rozwój. Kultura oparta na danych przywiązuje dużą wagę do przejrzystości, współdzielenia informacji i uwzględniania różnych punktów widzenia. Zarządzanie oparte na dowodach w tym kontekście ma na celu promowanie harmonii społecznej i odpowiedzialności środowiskowej. Akcent kładzie się na kulturę ​(to dominujący temat publikacji) i zaangażowanie w organizacjach oraz zarządzanie zrównoważonym rozwojem organizacji. Naukowcy pracują projektami, a zespoły zasilane są społecznie (otwarta nauka, nauka społecznościowa).

Na poziomie żółtym zarządzanie oparte na danych staje się bardziej systemowe i elastyczne. Dane są analizowane w sposób wielowymiarowy, z uwzględnieniem złożoności i wzajemnych powiązań w organizacjach i społeczeństwie. Decyzje podejmowane na podstawie dowodów uwzględniają nie tylko efektywność, ale także długoterminowe konsekwencje w skali makrosystemu. Naukowcy pracują w samoorganizujących się zespołach.

Na najwyższym poziomie, turkusowym, kultura oparta na danych osiąga holistyczne podejście. Dane służą do rozumienia globalnych systemów i ich wzajemnych zależności. Zarządzanie oparte na dowodach ma na celu harmonizowanie potrzeb ludzi, planety i gospodarki. Dane są wykorzystywane do tworzenia rozwiązań długoterminowych, które promują dobrostan wszystkich elementów systemu. Na tym poziomie integruje sie pozostałe poziomy i odzyskuje świadomość, że pozostałe istnieją nie bez powodu. Nauka jest kumulowana a wysiłek społeczności jest motorem rozwoju.

Podsumowując ewolucja świadomości naukowej w myśl teorii spiralnej pokazuje, jak rozwój wartości i perspektyw prowadzi do coraz bardziej złożonych i świadomych sposobów wykorzystania informacji naukowej. Od intuicyjnych decyzji w warunkach przetrwania po zrównoważone i holistyczne zarządzanie, każde stadium wnosi nowe podejście do roli danych w życiu społecznym i organizacyjnym.

Źródła: https://www.clarewgraves.com/source.html

więcej